Hamilelikte Beslenme, Hamilelerin Beslenmesi
Çocuğun Sağlıklı Doğmasında Annenin Beslenmenin Önemi
Hamilelikte Doğru Beslenme Çocuğun sağlam olarak doğması için annenin beslenmesi ile ilgilidir. Annenin beslenmesinin doğan çocuğun sağlığı üzerindeki etkisini iki kademede incelemek mümkündür.
1. Hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalar, gebelik öncesinde yetersiz ve dengesiz beslenmenin ölü ve anormal doğumları artırdığını göstermiştir. Çeşitli insan toplulukları üzerinde yapılan incelemeler de gebelik öncesi kronik olarak yetersiz ve dengesiz beslenenlerde ölü ve erken doğumların, vücut organları arızalı olarak doğanların ve doğduktan sonra hemen ölenlerin daha fazla sayıda olduğunu işaretlemektedir.
2. Gebelik süresince yetersiz ve dengesiz beslenen topluluklarda ölü doğumların, gelişmeden doğanların ve doğar doğmaz ölenlerin sayısının yeterli ve dengeli beslenen topluluklara göre daha fazla olduğu çeşitli araştırmalarla gösterilmiştir. Gebelikte özellikle iyot ve folik asidin yetersiz alımı beyin özürlü çocukların doğumuna neden olur.
Gebe Kadınlarda Görülen Önemli Beslenme Sorunları
Anemi (kansızlık) genellikle gebe kadınların en önemli sağlık sorunudur. Aneminin daha çok demir yetersizliğinden kaynaklandığı, dengesiz beslenen gruplarda yaygın olduğu gösterilmiştir. Gebelikte demir yetersizliği anemisinin nedenleri çeşitli olabilir.
1. Gebelik dolayısı ile kadının artan kan hacmine karşı hemoglobin miktarının daha az artış göstermesi,
2. Bir kısım kanın barsak parazitleri tarafından emilmesi,
3. Bir kısım demirin bebek için kullanılması sonucu kadının gereksinmesinin artması,
4. Kadının daha önceden yeteri kadar demir almama sonucu, hafif şekilde anemik olması ve artan gereksinme karşısında hastalığın açığa çıkması.
Bu arada, diğer besin öğelerinin yetersizlikleri de anemiye neden olabilmektedir. Bunların başında; B6 vitamini, folik asit ve B12 vitamininin yetersizliği gelir.
Kemiklerin yumuşamasıyla erken çöküntü, hastalıklara dirençsizlik, yine yeterli beslenmeyen gebe kadınlarda sık görülür.
Gebeliğin Gerektirdiği Kalori ve Besin Öğeleri Gereksinmesi
1. Enerji: Gebelikten dolayı kadının ağırlığı ortalama olarak ayda 1 kg kadar artar. Aşağı yukarı bu artan ağırlığın yarısı bebeği ve plesantayı içerir. Diğer yarısı ise emiklilik devresinde kullanılmak üzere depo edilir. Gebe kadının enerji gereksinmesi, normal kilosuna ayda 1 kg ilave olacak şekilde ayarlanır. Gebelikte aşırı şişmanlık da sakıncalıdır. Gebelik süresince boya göre uygun ağırlığa 9-12 kg eklenmelidir.
2. Protein: Dölün büyümesi, ortalama 925 gr kadar proteinin depo edilmesi demektir. Genellikle normal alıma ek olarak gebe kadın günde 15 gr proteini de bebeğin büyümesi için almalıdır.
3. Demir: Gebelikten dolayı ortalama 540 mg kadar demire gereksinme vardır. Normal alıma ek olarak, gebe kadına günde 20 mg kadar demir önerilir.
4. Kalsiyum: Ortalama bebek 30 gr kadar kalsiyum depo etmektedir. Bunu karşılamak için gebe kadına normal alımına ek olarak günde 500 mg kadar kalsiyum önerilir.
5. Vitaminler: Genellikle normal gereksinmeye ek olarak gebe kadına 0.1 mg tiamin; 0.2 mg riboflavin; 3 mg niasin ve 30 mg vitamin C önerilir. Ayrıca güneşi az gören gebe kadıların günde 400 I.U. kadar vitamin D alması önerilir.
Artan Gereksinmelerin Yöresel Besinlerle Karşılanması
Gebelikten dolayı artan gereksinmelerini karşılamak için gebe kadının normal zamanlardan fazla olarak günlük yemesi gerekli yiyecekler şunlardır: 1-2 su bardağı süt veya yoğurt; 1-2 kibrit kutusu büyüklükte peynir veya çökelek; 1 porsiyon sebze veya meyve. Ayrıca et ve kuru baklagil grubundan 1 porsiyon kadar. Et alamayanlar iyi pişirilmiş kurubaklagil yemeklerinden, pekmez ve kuru meyvelerden artan gereksinmelerini karşılayabilirler. Bu yiyeceklerin bulunduğu her yemekte C vitamininden zengin bir besin alınırsa özellikle portakal demirin kullanılmasını kolaylaştırır. Gebe kadınlar yemekle birlikte çay içmemeli, yerine taze sıkılmış meyve suyu ya da süt içmelidirler.
Gebeliğin ikinci haftası ile 8'nci haftası arası kadının beslenmesinde güçlükler yaratır. Bu devirdeki fizyolojik değişiklikler sonucu iştah azalması, sindirim sistemi bozuklukları, bilhassa kusma ve öğürme, yeteri kadar yiyecek alımını güçleştirir. Bu hususun doğal olduğu, bu devredeki beslenmenin, bebeğin sağlığı üzerindeki etkisi, anne adayına belirtilmelidir. Yiyeceklerin iştah açısı olacak şekilde hazırlanması da bu hususta yardımcı olur. Mutlaka süt içeceksin diye kadını zorlamak gereksizdir. Yoğurt, peynir veya çökelek, sütün yerini tutar. Ayrıca, süt muhallebi ve sütlaç yapılarak da kullanılır. Süttozu da süt yerine yoğur ve muhallebi yapılarak kullanılır. Pekmezden helva yapılarak ya da tahin-pekmez, ceviz-pekmez şeklinde yenebilir.
Gebelikte özellikle yiyeceklerin temizliğine ve iyotlu tuz kullanmaya özen gösterilmelidir. Eller yıkanmadan yiyecekler ellenmemeli, sebze, meyve, pirinç, fasulye, nohut iyice yıkandıktan sonra çiğ veya pişirilip yenmelidir.
Emzikli Annenin Beslenmesi, Emzikli Beslenme
Bebeğini emziren kadının verdiği sütün sağladığı enerji kadının yediklerinden ve gebelikte depo etiklerinden gelmektedir. Sütü ile bebeğin gereksinmesini tamamen karşılayan bir anne ortalama 700-800 cc kadar süt vermektedir. Bu sütün karşılığı aşağı yukarı 500 kaloridir. Süt veren kadın, kendi vücudunun gereksinmesine ek, verdiği sütün karşılığı olan kaloriyi, proteini, mineralleri ve vitaminleri almalıdır. Emzikli anne, ek olarak enerji ve besin öğelerini diyetiyle alamazsa kendi vücudunu harcar. Bunun sonucu kendi sağlığı bozulur ve yeterine süt veremez.
Özellikle, emzikliliği, ikinci gebeliği izleyen annelerin sağlığının korunması çok önemlidir. Emzikli annenin zayıflaması gebelikte aldığı kilo durumuna bağlıdır. Gebelikte normal ağırlığına ilaveten 9 kg almış olan anne, depo ettiği yağları süt verirken harcayabilir. Gebelik esnasında, vücudunda yedek yağ depo etmemiş kadın süt verdiğinden dolayı zayıflayabilir.
Verilen süt karşılığı protein ve diğer besin öğeleri gereksinmeleri de artmaktadır. Emziklilik dolayısı ile normal alıma ek olarak süt veren anneye günde 800 kalori, 25 gr protein, 500 mg kalsiyum, 5 mg demir, 3000 I.U. vitamin A, 0.3 mg tiamin, 0.4 mg riboflavin, 5 mg niasin, 30 mg vitamin C ve güneşten yeteri kadar yararlanmayanlar için 400 I.U. vitamin D önerilir.
Emzikli kadının kendi gereksinmesine ek olarak süt verdiğinden dolayı alması gerekli kalori ve besin öğelerini karşılamak için normal zamanlardan fazla olarak günde 1-2 su bardağı süt, 1-2 kibrit kutusu büyüklükte peynir veya çökelek, 1 porsiyon et, balık, kuru baklagiller, yumurta gibi yiyeceklerin herhangi birinden veya birkaçının karışımından; 2 porsiyon sebze ve meyvelerden, 1 porsiyon da tahıllar grubundan yemesi gerekir. Yani anne bir kendisi için, bir de sütüyle büyüttüğü bebeği için yiyecektir ve bu yeme işinde tek taraflı yiyecek değil, çeşitli gruplardan dengeli bir şekilde alacaktır. Mevsime uygun, yörede, hangi besinler fazla ise ondan alınır, yeter ki her gruptan bir besin alınabilsin.
