Diz Ağrısı ve Diz kapağı ağrıları
Diz eklemi karışık yapıda bir eklem olup günlük hayatta önemli bir görevi vardır. Hayat boyu devamlı vücut ağırlığını taşıdığı için özellikle erkenden dejenerasyon geliştirmeye meyillidir.
Diz ağrısı yapan önemli hastalıklar şunlardır.
1- Yangılı romatizmal hastalıklar ve dizde ağrı
Diz ekleminin içini döşeyen sinoviyal zar yangılı romatizmal hastalıkların seyrinde etkilenir ve zarda şişlik ve eklem sıvısında artma meydana gelir. Ayrıca diz eklemine rastlayan darbelerde eklem zarını zedeleyerek eklem sıvısında artışa yani eklem nezlesine yol açar. Bazı hormonal düzensizlikler, gut hastalığı, mikrobik hastalıklar ve eklem tümörleride sinoviyal zarı etkileyerek eklem sıvısının artmasına yol açar. Sebep ne olursa olsun sinoviyal zarın etkilendiği hastalıklarda eklemde şişlik, hassasiyet, kızarıklık ve eklem hareketlerinde sınırlılık vardır.
Tedavi, sebebe yönelik olup yangılı romatizmal hastalıklar ilaç tedavisine genellikle iyi cevap verirler. Eklemde gelişebilen sertlik içinde akut dönemden sonra fizik tedavi programı uygulanır.
2- Diz ekleminin bağlarının hastalıkları
Diz ekleminde eklemi sağlamlaştıran iç-dış, yan ve çapraz bağlar vardır. Eklem bağları bazı durumlarda zedelenebilir. Özellikle spor sakatlanmalarında, kazalardan sonra ve ileri yaşlarda kireçlenmelerde bağlar zedelenebilir. Bağ zedelenmesi hafif veya ciddi olabilir. Bazen kopmalar dahi olabilir. Zedelenmenin ağırlığına göre eklemde ağrı, kuvvetsizlik ve eklemde şekil bozuklukları görülür.
Tedavi, ağrılı dönemde istirahat ilaç tedavisi, bandajlama ve ekirse ameliyat iledir. Fizik tedavi araçları gerek ameliyat öncesi gerekse ameliyattan sonra kullanılırsa hastaların şikayetleri giderilir.
3- Meniskus lezyonları ve diz arkası ağrısı
Diz ekleminde bulunan meniskuslar eklemin esnekliğini, kayganlığını, dayanıklılığını artıran yapılardır. Meniskuslar eklem sıvısı ile beslenirler. Kolay zedelenirler. Meniskus zedelenmeleri, meniskus kireçlenmeleri, doğuştan veya sonradan olma meniskus kistleri diz ekleminde ağrıya yol açarlar.
Meniskus zedelenmesi travmalar sonucu ortaya çıkar. Gençlerde ve sporcularda sıktır. İleri yaşlarda da nadiren görülür. Genellikle ani ve şiddetli bir diz travmasını takiben görülür. Klinik olarak eklemde ağrı, şişlik, hassasiyet, dizin boşalması ve kilitlenme gibi belirtiler görülür. Bazı özel muayene testleri ile meniskus zedelenmelerinin tanısı konulur. Diğer meniskus hastalıklarında da benzer şikayetler söz konusudur.
Meniskus hastalıklarında hastaya istirahat önerilir. İlaç tedavisi ile birlikte fizik tedavi uygulanır. Bazı meniskuslar maniplas-yonla başarılı bir şekilde düzeltilir. Özellikle diz kaslarının güçlendirilmesi meniskus hastalıklarının tedavisinde çok önemlidir. Tedaviye cevap vermeyen hastalarda ameliyatla meniskus tamamen çıkarılır.
4- Diz kireçlenmesi ve diz ağrı
Diz eklemi kireçlenmesi ileri yaşlarda en sık görülen diz ağrısı nedenidir. Kireçlenme bacak ve uyluk kemikleri ile uyluk ve diz kapağı kemikleri arasında olabilir. Kireçlenmelerde ilk belirti azdan çoğa doğru yavaş yavaş artan ağrılardır. Ağrı dizin ön, arka veya yan bölümlerinde olabilir. Ağrı önceleri istirahatte iken ileri dönemlerde devamlı bir hal alır. Hastaların yürüme esnasında ilk adımları çok ağrılıdır. Bir süre hareket edince ağrılar kısmen azalır. Uzun süre yürüyünce tekrar ağrılar artar. Hastalık ilerledikçe hastanın merdiven inip çıkması, tuvalete oturması, namazını kılması zorlaşır. Bazı günlük işlerini oturarak yapar hale gelir. Hasta dizini bükmedikçe olay daha da ilerler. Sonuçta diz hiç bükülemez bir hale gelir. Eklemde ağrı ve hareket zorluğu yanında hareketler esnasında ses duyulması, zaman zaman şişlik, diz kaslarının zayıflaması, dizde şekil bozukluğu ve çarpıklıklar gibi belirtilerde ortaya çıkar.
Röntgende eklem aralığının daraldığı veya tamamen kapandığı, yeni kemik çıkıntılarının oluştuğu, kemiklerin zayıfladığı ve şekil bozukluklarının geliştiği görülür.
Tedavi; ilaç, fizik tedavi ve ağrılı dönemde istirahat şeklindedir. Kaplıca oldukça faydalıdır. Özellikle diz kaslarını güçlendiren egzersizler çok önemli olup vücut ağırlığını kaslar taşırsa ekleme binen yük azalacağı için hem hastanın şikayetleri azalır hem de kireçlenme ilerlemez. İleri derecede kireçlenme olan ve tedavi ile düzelmeyen hastalarda ameliyat önerilir.
5- Diz kasının hastalıkları
Dize komşu olan ve ayakta durmamıza yardımcı olan bacak kaslarının sonradan olma veya doğuştan olma bazı rahatsızlıkları kasta güçsüzlük ve diz ekleminde zorlanmaya yol açarak ağrı nedeni olabilmektedir. Tedavi, diz kaslarının fizik tedavi ve egzersizler ile güçlendirilmesi ile mümkündür.
6- Diz kapağı hastalıkları
Diz kapağının doğuştan olma şekil bozuklukları, çıkıkları ve sonradan darbelere bağlı olarak oluşan incinmeleri diz ağrısına yol açabilir. Tedavi, egzersiz ve çoğu zamanda ameliyat iledir.
7- Diz iltihaplanmaları ve diz ağrılar
Özellikle tüberküloz (verem) ve bel soğukluğu mikrobu diz ekleminde hastalığa yol açabilir. Diğer bazı iltihap mikroplarıda dizde iltihaplanmaya yol açabilir. Tedavi ilaç ile mümkündür. Eklemde sertlik gelişirse fizik tedavi araçları ve egzersizlerden faydalanılır.
8- Diz eklemindeki şekil bozuklukları
Diz ekleminde doğuştan veya sonradan şekil bozuklukları olabilir. Diz eklemi düz olması gerekirken içi veya dışa acılaşma gösterebilir. Bu durumda diz eklemine binen yük çok artar ve diz ekleminin erkenden bozulmasına, kaslarının ve bağlarının zorlanmasına yol açar. Sonuçta eklem ağrısı görülür.
Tedavi, egzersiz yapılarak bacak kaslarının güçlendirilmesi, ciddi şekil bozukluklarında ameliyatla eklemin düzeltilmesi ve bazende yardımcı cihaz kullanılarak mümkündür.
9- Tümörler
İyi veya kötü huylu tümörler diz eklemine yerleşebilirler. Kötü huylu tümörler ya diz ekleminden başlarlar veya başka bir yerden yayılma ile diz eklemine yerleşirler. Tedavi ameliyat iledir. Eklem sertliği gelişirse fizik tedavi yapılır.
10- Yayılan ağrılar ve bacak diz ağrısı
Bacak damarlarının hastalıkları ve tıkanmaları dize yayılabilir. Ayrıca bel ağrılarının bazıları özellikle bel fıtıkları ve siyatiklerin ağrıları ve kalça ağrıları diz eklemine vurabilir. Tedavi esas hastalığa yöneliktir.
11-Diğerleri
Aseptik nekroz denilen doğuştan veya sonradan olma diz eklemi kemiklerinin bir kısmının öldüğü hastalıklar ve diz etrafındaki yağ dokunun ve bursaların yangılı romatizmal hastalıkları da diz ağrısı nedenleri içindedir. Tedavi sebebe yönelik olup gerekirse ilaç ve fizik tedavi imkanlarından faydalanılır.
