Basınç Nedir
Atmosfer Basıncı:Atmosferdeki gazların yere yaptığı ağırlıktır (1033 gr/cm3).
Normal Basınç: 45° enlemlerinde, deniz seviyesinde, 0°C sıcaklıkta ölçülen basınç 1013 milibar (=760 mm. civadır. Buna normal basınç denir. Bu değerin üzerindeki basınca yüksek basınç (antisiklon), altındaki basınca alçak basınç (siklon) denir.
Basıncın Yeryüzüne Dağılışına Etki Eden Faktörler
1. Sıcaklık
2. Yükselti
3. Dinamik etkenler
4. Yerçekimi
1. Sıcaklık: Isınan hava, hafifler, genleşir ve yükselir. Bu nedenle yere yaptığı basınç azalır. Soğuyan hava sıkışır, yoğunlaşır ve alçalır. Yere yaptığı basınç artar. Basınç birimleri
Bu şekilde, sıcaklığa bağlı olarak oluşan basınçlara termik kökenli basınç denir.
Termik kökenli basınçlara örnekler:
Ekvator AB
Kutup YB
Kışın karalar üzerinde oluşan YB
Yazın karalar üzerinde oluşan AB
2. Yükselti: Deniz seviyesinden yükseldikçe basınç düşer. Bunun nedeni, yükseldikçe atmosfer kalınlığı ve yoğunluğunun azalmasıdır.
3. Dinamik etkenler: Ekvator'da ısınıp yükselen hava .Troposferin üst katlarında kutupiara doğru yönelir. Ancak eksen hareketi nedeniyle kutuplara ulaşamaz ve 30° enlemlerinde yığılır. Böylece "dinamik yüksek basınç kuşaklan" oluşur. 60° enlemlerindeki "dinamik alçak basıncın" oluşum nedeni ise 30° ve 90° yüksek basınç alanlarından gelen hava kütlelerinin karşılaşarak yükselmesidir.
Yerçekimi: Kutupların yüksek basınç olmasında yerçekiminin fazla olmasının, Ekvator'da alçak basınç oluşumunda yerçekiminin az olmasının da etkisi vardır.
Basınç Merkezlerinin Özellikleri
Yüksek Basınç nedir
Merkezden çevreye doğru hava hareketi vardır.
Eksen hareketi nedeniyle hava hareketinin yönünde sapmalar görülür.
Kuzey Yanmküre'de sapma hareket yönünün sağına, Güney Yanmküre'de ise hareket yönünün soluna doğrudur.
Alçalıcı hava hareketleri görülür. Bu nedenle yağış oluşumuna elverişsizdir.
Alçak Basınç
Çevreden merkeze doğru hava hareketi vardır.
Eksen hareketi nedeniyle hava hareketinin yönünde sapma görülür.
Hareket yönündeki sapmalar, Kuzey Yanmküre'de saat ibresinin tersi, Güney Yanmküre'de ise saat ibresinin yönündedir.
Yükselici hava hareketleri görüldüğünden yağış oluşumuna elverişlidir.
