Coğrafya Coğrafi Konum Nedir
Herhangi bir yerin Yerküre üzerinde bulunduğu alana coğrafi konum denir. Coğrafi konum matematik ve özel konum olarak ikiye ayrılır:
Türkiye Coğrafi Konum
1. Matematik Konum Nedir: Bir yerin paralel ve meridyenlere göre belirlenen konumudur.
Bir ülkenin;
Dört mevsimi belirgin olarak yaşaması ya da yaşamaması
Güneş ışınlarını yıl içinde dik alıp almaması
Birden fazla saat dilimi kullanılması ya da tek saat diliminde yer alması vb. özellikleri matematik konumuyla ilgilidir.
2. Özel Konum Nedir: Bir yerin kara ve denizlere, başlıca ulaşım yollarına, boğaz ve geçitlere, komşularına, yerşekillerine göre belirlenen konumudur.
Bir ülkenin;
ikliminin denizel ya da karasal olması
Bitki örtüsünün ve tarım ürünlerinin çeşitliliği
Jeopolitik önemi
Yeraltı kaynakları vb. özellikleri özel konumuyla ilgilidir.
Türkiye’nin Coğrafi Konumu
Türkiye'nin Matematik Konumu
Türkiye 36°- 42° Kuzey paralelleri, 26° - 45° Doğu meridyenleri arasında yer almaktadır.
A. Türkiye'nin Enlemi ve Etkileri
1. Kuzey Yarımküremde Orta Kuşaktadır. Bu nedenle;
Dört mevsim belirgin olarak yaşanır.
Batı rüzgârlarının etki alanındadır.
Güneyden esen rüzgârlar hava sıcaklığını yükseltir, kuzeyden esenler ise düşürür.
Türkiye'nin güneyinden kuzeyine gidildikçe; Güneş'in öğle vakti ulaştığı yükseklik azalır, güneş ışınlarının düşme açısı daralır, ışınların atmosferde tutulması artar, sıcaklık ortalamaları azalır, gölge boyları uzar, çizgisel hız azalır, gece-gündüz süre farkları artar, denizlerin tuzluluğu azalır.
2. Subtropikal Kuşak'ta, 30° ile 40° enlemleri arasında yer alan Akdeniz iklim bölgesindedir.
Bu nedenle;
Doğal bitki örtüsü olarak makiler, toprak türü olarak kırmızı topraklar ve terra rosalar görülür.
Buzullar ve buzulların oluşturduğu yerşekilleri yaygın değildir.
3. Dönenceler dışında yer almaktadır. Bu nedenle;
Güneş ışınları (düz zeminlere) yıl içinde dik olarak düşmez ve yataya dik duran cisimlerin gölge boyları sıfır olmaz.
Güneye bakan yamaçlar (bakı koşuluna bağlı olarak) yıl boyunca kuzey yamaçlardan daha çok ısınır.
Türkiye'nin Boylamı ve Etkileri
1. Doğusu ile batısı arasındaki 19° lik boylam farkı vardır.
Bu nedenle;
Doğusu ile batısı arasında 76 dakikalık zaman farkı vardır.
Doğusu ile batısı arasında zaman farkı az olduğu için ülkede tek saat uygulaması vardır.
2. İkinci ve üçüncü saat dilimlerinde toprağı vardır. Bu nedenle;
Ulusal saat kışın 30°, yazın 45° Boylamı'na göre ayarlanır.
Ulusal saat İngiltere'den (Başlangıç Meridyeni'nden) ileridir.
Türkiye'nin Özel Konumu ve Etkileri
1. Türkiye Eski Dünya karalarının birleştiği bölgede, Asya ve Avrupa arasında geçiş konumundadır.
Bu nedenle;
Transit taşımacılık önem kazanmıştır.
Doğu ve batı kültürlerinin etkileri görülmektedir.
2. Üç yanı denizlerle çevrilidir. Bu nedenle;
Denizel ve karasal iklimler olmak üzere iklim çeşitliliği, dolayısıyla bitki topluluklarında ve tarım ürünlerinde çeşitlilik görülür.
Kıyı turizmi, deniz ulaşım ve ticareti, balıkçılık gibi ekonomik etkinlikleri de çeşitlilik gösterir.
3. İstanbul ve Çanakkale boğazları, toprakları içerisinde yer alır.
Bu nedenle;
Jeopolitik önemi artar.
İşlek deniz ticaret yolları üzerindedir.
4. Petrol yatakları bakımından zengin "Ortadoğu" bölgesine komşudur.
Bu nedenle;
Transit taşımacılık gelişmiştir (kara ve deniz yoluyla, boru hatlarıyla).
Stratejik önemi artmıştır.
5. Alp-Himalaya genç kıvrım dağları kuşağı üzerinde, engebeli ve ortalama yükseltisi fazla olan bir ülkedir.
Bu nedenle;
Gerçek alan ile izdüşüm alan arasındaki fark fazladır.
Yükselti batıdan doğuya doğru artar, buna dayalı olarak sıcaklık batıdan doğuya doğru azalır.
Kısa mesafede iklim ve bitki örtüsünde farklılıklar görülür.
6. Dağlar doğu-batı doğrultusunda uzanır. Bu nedenle;
Deniz etkisi iç bölgelere sokulamadığından karasal iklim yaygındır.
Kuzey-güney yönlü ulaşım daha güçtür.
7. Türk Cumhuriyetleri'nin dışarıya açıldığı kapıdır.
8. Gürcistan, Ermenistan, Azerbaycan, İran, Irak, Suriye, Yunanistan ve Bulgaristan gibi farklı özelliklere sahip ülkelerle komşudur.
