Çevresel Sinir Sistemi
Beyin ve omurilikten çıkan sinirler çevresel sinir sistemini oluşturur. Toplam 43 çift sinir bulunur. Bunlardan 12 çifti beyin, 31 çifti ise omurilik sinirleridir. Bu sinir çiftleri, vücudun diğer organ ve dokularla, merkezi sinir sistemi arasındaki bağlantıyı iki yönlü olarak kurar. Beyin sinirlerinin çoğu duyusal sinirler olup, göz, kulak ve burundan gelen bilgileri merkezi sinir sistemine iletirler. Omurilik, duyusal ve motorik sinirleri birlikte taşır. Her segmentte iki ciftir. Bunlar 8 çift boyun, 12 çift göğüs, 5 çift sırt, 5 çift bel ve 1 çift kuyruk sinirleri olarak sıralanır.
Somatik sinir sistem yolu beyin ve omurilikten çıkar. İsteğimizle çalışan" iskelet kaslarını denetler. Motorik sinirlerin hücre gövdeleri, beyinde motorik çekirdekte veya omuriliğin karın kısmında bulunur. Aksonu ise merkezi sinir sistemi dışında hiçbir sinir düğümüne uğramadan, tek bir sinir lifîyle doğrudan doğruya kasılma ünitesine (iskelet kası) ulaşır. Bu sinirlerin çaplan büyük ve impuls iletme hızlan yüksektir. Somatik sinir yolunun diğer önemli hücreleri duyu sinirleridir.
Otonom yollar ise istem dışı çalışan iç organlarımızı kontrol eder. Otonom sinir sistemi, omurilik, beyin sapı ve hipotalamusta bulunan bazı merkezlerce kontrol edilir. Otonom sinir sistemi, birbirinden yapısal ve işlevsel olarak ayrılan sempatik ve parasempatik sinirlerden oluşur. İç organların çoğu her iki sinir hücresini birlikte bulundurur. Sempatik ve parasempatik sinirler büyük ölçüde birbirlerine zıt olarak çalışırlar. Bu yapı arabanın gaz ve fren pedalına benzetilebilir.
Organların sempatik ve parasempatik uyaranlar karşısında oluşturdukları tepkiler bilinmekle birlikte bir genelleme yapılamamaktadır. İkisi birlikte aktif ve pasif davranış diyebileceğimiz tepkiler arasındaki dengeyi hassas biçimde ayarladıkıları söylenebilir. Sempatik sistem acil bir durumda, canlının olaya karşı tavır almasını sağlarken, parasempatik sistem ise kriz sona erdiğinde herşeyi normal haline döndürür.
