Oksijen ve Karbondioksit Tasinmasi

Oksijen ve karbondioksitin taşınması

Oksijenin taşınması: Oksijen molekülünün taşınmasında hemoglobin (Hb) molekülü etkilidir. Hb kanda sadece alyuvarlar içinde bulunur. Hemog­lobin kanın oksijen taşıma kapasitesini artırır. Oksijen kan plazmasıyla ta­şınmış olsaydı kanımız yaklaşık olarak 75 kat daha fazla olması ve 75 kat daha fazla hızda akması gerekirdi. Alveöllerde oksijenin yoğunluğu kana gö­re daha fazladır. Bu nedenle oksijen alveol zarından kana geçer ve hemoglo­binle (Hb) birleşir. Oksijen dokulara kadar hemoglobine bağlı olarak taşınır. Dokulara taşınan oksijen molekülünün hemoglobinden ayrılmasında karbon­dioksit molekülünün etkisi vardır.

Karbondioksit, karbonik anhidraz enzimi etkisiyle karbonik aside dö­nüşür. Karbonik asit bikarbonat iyonlarına dönüşürken hidrojen iyonları ser­best kalır. Ortamdaki hidrojen iyonu konsantrasyonunun artması, hemoglo­bin molekülünün hidrojen iyonuna ilgisini artırır ve oksijeni bırakarak hid­rojenle birleşir. Serbest kalan oksijen molekülü dokulara geçer.

Karbondioksitin taşınmasında, karbonik anhidraz enzimi etkilidir. Bu­na göre, dokularda oluşan karbondioksit, alyuvarlara girer ve burada karbo­nik anhidraz enzimiyle C02+H20 >>> H2C03, tepkimesi gerçekleşir. Oluşan karbonik asit; H ve HCO3 (bikarbonat) iyonlarına dönüşür. Oluşan hidrojen iyonları alyuvarlar içinde hemoglobinle birleşir ve burada akciğerlere kadar taşınır. HC03 iyonları ise kan plazmasına geçer ve hava keselerine kadar bu­rada kalır.

Alveollerde tüm bu olaylar tersi yönde gerçekleşir. Serbest kalan kar­bondioksit alveol boşluğuna oradan da solunum yollarıyla atmosfere verilir.