Doğum Kontrol Yöntemi; Mukoza Yapısı Yöntemi
Çevrim süresince değişikliğe uğrayarak doğurganlık konusunda bilgi veren ikincil belirtilerin ikincisi rahim boynu kanalındaki mukoza pıhtısının niteliğidir (tıptaki adı ser-viks mukozası).
Mukoza yapısını etkileyen, östrojen hormonudur. Çevrimin başında, âdetten sonra mukoza rahim boynunda koyu bir pıhtı oluşturur ve ağsı bir yapıya sahiptir, böylece spermlerin içeriye geçmesini neredeyse imkânsız hale getirir. Yumurtlama zamanı yaklaştıkça pıhtı da gitgide gevşer; artık saydam değildir, beyazımsı ya da sarımsı renktedir, ama pintiliğini ve koyuluğunu hâlâ korur. Östrojen derişikliği yükseldikçe mukoza üretimi artar ve gitgide daha sulu ve akışkan hale gelir, artık yumurta akı gibi camsıdır. Şimdi yapısı spermlerin kolayca geçebileceği şekildedir. Böylece doğa döllenme ihtimalini bu yolla da artırmış olur. Kadın bu sulu mukozayı dölyolu ağzında ıslaklık hissi olarak kolayca fark edebilir. Tamamında olmasa bile kadınların çoğunda yumurtlama evresinde mukoza iki parmak arasında iplik gibi uzayabilir. Buna mukozanın "iplik-siliği" denir, ilgili zaman dilimine de mukoza zirvesi adı verilir.
Çeşitli faktörler mukozanın niteliğini etkileyebilir: İç cinsel organlarda iltihaplanma, cinsel uyarılma, cinsel ilişki sonrasında meni sıvısı ya da alınan mukoza çözücü ilaçlar (soğuk algınlığına karşı). Kimyasal korunma araçları kullanmak ya da aşırıya kaçan cinsel organ hijyeni de (dölyolu içini yıkamak, sprey) mukozaya bakarak doğurganlık hakkında karara varabilmeyi imkânsız hale getirebilir. Elbette âdet sırasında da mukozaya göre yorum yapılamaz.
Mukozadaki belirtileri doğru değerlendirebilmeniz için belki de birkaç çevrim geçmesi gerekecektir. Sıcaklık yönteminde olduğu gibi, mukozadaki değişiklikleri her gün (hatta emin oluncaya kadar günde birkaç kez) kontrol edip grafik kâğıdına kaydetmelisiniz.
Mukoza belirtileri nasıl kontrol edilir?
Rahim boynu mukozasını ele almak kimi kadınlar için alışılmadık bir şeydir, burada söz konusu olan da kelimenin tam anlamıyla "eline alma," ellemedir:
Dölyolu girişinde ne hissettiğinize dikkat edin. Kuru mu, nemli mi, yoksa ıslak mı?
Dölyolu girişini parmakla (ya da bundan hoşlanmıyorsanız tuvalet kağıdıyla) yoklayın. Mukozayı mı hissediyorsunuz, yoksa dölyolu kuru mu?
Parmağınızdaki (ya da tuvalet kâğıdındaki) mukozaya bakın: Sarımsı ya da beyazımsı mı, sert mi yoksa esnek ve camsı mı?
Her tuvalete gidişinizde mukozayı kısaca kontrol ederseniz, çok geçmeden değerlendirmek size daha kolay gelir ve çevrimin hangi aşamasında bulunduğunuzu hatasız anlayabilirsiniz. Değerlendirmenizi her akşam grafik kâğıdına kaydedin. Bu formları eczanelerden ya da bir doğal aile planlaması merkezinden edinebilir veya PRO FAMILIA'dan internet çıktısıyla ücretsiz sağlayabilirsiniz.
Mukoza belirtilerinin değerlendirilmesi, doğum kontrol kullanımı
Mukozayla ilgili gözlemlerinizi her gün grafik kâğıdına işleyip sonra bu noktalan birleştirirseniz, çevrim boyunca hafifçe bombeli bir eğri ortaya çıkar. Gebelikten korunmak için, mukoza işaretinin ne zaman zirveye ulaştığını saptayabilmek önemlidir. Bu ancak olayın ardından, yani ertesi günlerde zayıflamaya başladığı ve sonunda tamamen kaybolduğu zaman belirlenebilir.
Yumurtlama, mukoza zirvesinin üç gün öncesi ile üç gün sonrası arasındaki zaman diliminde olur. Yumurta hücresinin yaklaşık bir günlük ömrü de buna eklenirse, mukoza zirvesinden ancak dört gün sonra, döllenmeye elverişsiz günlerin başladığı belli bir güvenle söylenebilir. O zaman dölyolu ağzında kuruluk hissi olmalı ve mukoza görülebilir ya da hissedilir olmamalıdır.
