Doku Nedir, Doku Bilimi
Bir hücreli canlılarda yaşamsal olayların sürdürülebilmesinde organel adı verilen yapılar görev alır.» Çok hücrelilerde ise belirli görevleri yapmak üzere özelleşmiş hücre toplulukları vardır. Bir canlıda aynı kökenden gelmiş aynı görevi yapmak üzere farklılaşmış benzer hücre topluluklarına doku denir. Dokuları inceleyen bilim dalına histoloji adı verilir. Dokular bitkisel ve hayvansal dokular olmak üzere iki bölümde incelenirler.
Doku Çeşitleri
Bitkisel Dokular
Yüksek yapılı bitkilerde kök, gövde, yaprak ve çiçek gibi organlar dokulardan oluşur. Bitkisel doku bölünür (meristem doku) ve bölünmez doku olmak üzere iki bölümde incelenirler.
Bölünür Doku ( Meristem Doku ):
Bitkinin yaşamı boyunca bölünme yeteneğini devam ettiren meristemlerdir. Bunlar bitkinin kök ve gövde uçlarıyla yanal organlarının (yaprak ve yan sürüngen) uç kısımlarında bulunurlar. Bölünür doku hücreleri küçük, iri nükleouslu, stoplazmalan boldur. Kofulları küçük ve az sayıdadır. Meristem doku hücreleri genellikle sık ve sürekli bölünme gösterdikleri için daima yeni yavru hücreler oluştururlar. Bunların gelişip farklılaşmasıyla sürekli dokular meydana gelir. Meristem (bölünür) dokular kökenlerine ve bulunuş yerlerine göre ikiye ayrılırlar.
a) Primer meristem (öncül, birincil)
b) Sekonder meristem (ikincil)
a) Primer meristem
Bitkinin yaşamı boyunca bölünme yeteneğini devam ettiren meristemlerdir. Bunlar bitkinin kök ve gövde ucunda bulunurlar, bitkinin boyca uzamasını sağlarlar. Bulundukları bölgeye büyüme noktası (büyüme konisi) denir. Özellikle uç kısımlarda büyüme noktaları sayesinde bitkide büyüme sınırsızdır. Büyüme noktası bitkinin hem büyümesini sağlar hem de doku ve organların temel yapısını oluşturur. Bu büyüme noktaları kökte kaliptra, gövde de ise genç yapraklar tarafından korunur. Kaliptra, kökü toprağın sert kısımlarına karşı korur. Kaliptra zedelendiğinde içteki bölünür doku çoğalarak kaliptrayı onarır. Kök ve gövdede bölünür doku geliştikçe büyüme noktalarında dıştan içe doğru üç bölge ayırt edilebilmektedir. Bu bölgeler epidermisi oluşturan dermotegen (dermatojen), korteksi oluşturan periblem, merkezi silindiri oluşturacak olan pleuromdur.
b) Sekonder meristem
Sekonder meristem bölünmez dokuların yeniden bölünme yeteneği kazanmasıyla oluşur. Böylece kambiyum ve mantar kambiyumu (fellogen) oluşur. Kambiyum kök ve gövdede bulunur. Ilıman bölgelerdeki çok yıllık dikotil bitkilerde ilkbaharda büyük hücreler, sonbaharda küçük hücreler oluşur. Her yıl tekrarlanan bu yapılar bitkinin yaşının hesaplanmasını sağlar. Bölünür mantar doku bitkide mantarlaşma oluşturarak bitkinin dış etkenlerden korunmasını sağlar.
