Obezite
Etiyopatogenezi
Enerji
dengesinden sorumlu beyin bölgeleri, ventromedial hipotalamus, paraventriküler çekirdek,
dorsomedial hipotalamus ve arkuat çekirdektir. Periferik afferent iletiler
merkezi sinir sistemine ulaştıktan sonra enerji alımını ve harcanımını arttıracak
veya azaltacak yolaklar çalışır
Merkezi
sinir sistemi işlemlerinden sonra efferent uyarılar enerji depolanması için
vagus, enerji harcanımı için sempatik sinir sistemi ile perifere iletilir.
Afferent, merkezi sinir sisteminde veya efferent yolaklardaki bozukluklar
obezite gelişimine neden olur. Genetik ve çevresel nedenler bu bozukluklara yol
açabilir
Enerji
dengesinin, merkezi sinir sistemi işlemlerindeki bozuklukları hipotalamik
obeziteye neden olur. Afferent, merkezi işlemler veya efferent kollardaki
anatomik, genetik veya metabolik bozukluklar enerji alımı ve harcanımı arasında
dengesizlik oluşturarak obeziteye neden olabilir. Genetik ve/veya çevresel/edinsel
nedenler bu nöroendokrin sistemin dengesini bozabilir
Son
zamanlarda, metabolizma, besin alımı, yemeklerin zamanlaması ve bazı besinlerin
sirkadian saati etkilediği bildirilmektedir (27). Sirkadian ritmlerin aksaması
da metabolik bozukluklara yol açmaktadır. Metabolizmada rol oynayan birçok
hormon insülin, adiponektin, glukagon, kortikosteron, leptin ve ghrelin
sirkadian dalgalanmalar gösterirler (27-30). Birçok canlı türünde gün uzunluğuna
bağlı olarak vücut ağırlığının değiştiği gösterilmiştir. Bu da vücut ağırlığını
kontrol eden sirkadian bir saat olduğuna işaret etmektedir. Koyunlarda yapılan çalışmalarda
adipoz dokuda leptin yapımının besin alımından, vücut yağından ve gonadal
etkiden bağımsız olarak gün uzunluğu ile düzenlendiği saptanmıştır (31, 32). İnsanlarda
vardiyalı çalışanlarda obezite insidansının arttığı bildirilmiştir (33).
Obezlerde leptin salınımı diurnal varyasyon gösterir fakat daha düşük amplitüdlüdür
(31). Sirkadain saat, hormonların salınımını düzenleyerek vücut ağırlığının
kontrolünü belirleyen ana
etken gibi görünmektedir. Yağ
dokusunun adrenaline bağlı lipolizi diurnal değişkenlik gösterir. Son
zamanlarda yapılan çalışmalarda viseral yağ dokusunda saat ve adipokin
genlerinin ritmik ekspresyon gösterdikleri ve ekspresyonlarının obezlerde köreldiği
bildirilmiştir (266). Yağ içeriği yüksek olan besin ile beslenme sirkadiyan
ritmi bozmaktadır. İnsanlarda ve kemirgenlerde yüksek yağ içeriği olan
besinlerle beslenmenin saat genlerinin ekspresyonunu değiştirdiği, leptin, TSH
ve testosteron gibi hormonların salınımını bozduğu belirlenmiştir.
