Alzheimer Hastalığı
Alzheimer hastalığı, bellek, algılama ve kendine bakım yeteneğinin bozulmasına neden olan kronik, ilerleyici nörodejeneratif bir hastalıktır. Özellikle frontal lobta yaygın atrofi ve beyin korteksindeki nöronlarda harabiyet ile karekterizedir. Unutkanlıkla başlayıp şiddetli demansa kadar gider. Kadında alzheimerin görülme oranı erkeklerden daha fazladır.
Etiyoloji
Alzheimer hastalığının nedeni tam olarak bilinmemektedir. Hastalığın oluşumunda; ailesel yatkınlık, kromozom anomalileri, virüsler, otoimmün bozukluklar, asetilkolin metabolizması ile ilgili bozukluklar, kafa travmaları, alüminyum toksisitesinin etken olabileceği düşünülmektedir.
Beyin dokusunda asetilkolin üretiminde rol oynayan asetilkolin transferaz enziminin aktivitesindeki azalma, yeni bilgilerin öğrenilmesi ve hatırlanmasında önemli rol oynayan bu enzimin üretilmesini azaltır. Alzheimer hastalığında görülen bellek kaybı ve öğrenme yeteneğindeki azalma bu enzimin eksikliği ile açıklanabilmektedir.
Alzheimer Hastalığı Belirtileri ve Bulgular
Alzheimer hastalığının klinik gidişi ve buna bağlı olarak belirti ve bulguları 3 evrede incelenir.
1.Başlangıç evresi (2-4 yıl) Hastada dalgınlık ve unutkanlıkla başlar. Bu evrede bulgular çok yavaş başladığı için ne hasta ne de ailesi hastalığın başlangıcını farketmez. Hasta zihinsel faaliyet gösterebilir. Bu evrenin sonlarına doğru sıkıntılı halisünasyonlar, kas seyirmeleri, epileptik krizler ve iş kaybına kadar gidebilen performans düşüklüğü görülebilir.
2. İlerleyici evre (2-12 yıl) Hastalık bulguları oldukça belirginleşir. Tanı genellikle bu evrede konur. Hastada ilerlemiş bellek kaybı vardır. Olumsuz kişilik özellikleri, halisünasyonlarla birlikte paranoid bulgular görülebilir. Hastalığın ilerlemesiyle sosyal ilişkileri bozulur ve topluluk içinde uygun olmayan davranışlarda bulunarak aile üyelerini ve arkadaşlarını güç durumda bırakırlar. Bu davranışlar sosyal izolasyonla sonlanır.
3. Terminal Evre (1 yıl ve fazla) Bu evrede hastalar yakın aile üyelerini tanıyamaz, yazılı ve sözlü iletişim kuramaz duruma gelirler. Dehidratasyon, beslenme bozukluğu, pnömoni veya üriner sistem enfeksiyonu nedeniyle hasta kaybedilir. Alzheimer hastalığının bu 3 evresinde görülen klinik bulguların ortaya çıkışı ve ilerleyişi bireysel farklılıklar gösterebilir. Hastalık genellikle 5-10 yıl içinde ölümle sonlanır.
Tedavi ve Hemşirelik Bakımı
Günümüzde Alzheimer hastalığının etkin bir tedavisi yoktur. Semp-tomatik tedavi yapılmaktadır.
Hemşirelik bakımı demansın derecesine göre düzenlenir. Hemşirelik bakımının amacı; hastanın zihinsel fonksiyonlarının en üst düzeyde sürdürülmesi, fiziksel güvenliğin sağlanması, ajitasyon ve anksiyetenin azaltılması, iletişimin düzenlenmesi, kendine bakım aktivitelerini bağımsızca yerine getirmesinin sağlanması, sosyalizasyon gereksinimlerinin karşılanması ve seksüel sorunların çözümü, beslenme ve uyku düzeninin sağlanması, aile veya bakımını üstlenen bireylerin eğitiminin sağlanmasıdır.
